Wat is de overeenkomst tussen whatsappen, googelen, msn’en en de door Globrands ontwikkelde term ‘wisselgesprek’? Ze zijn vervandaald. Dat betekent dat ze de Van Dale hebben gehaald (al is ‘vervandalen’ zelf nog niet vervandaald).
Opdrachtgevers zeggen het vaak, als ze ons briefen:
“Het zou mooi zijn als de nieuwe merknaam ook als werkwoord te gebruiken is, zoals googelen. Maar het mag weer niet zo standaard worden dat het publiek er ook producten van concurrenten mee kan bedoelen, zoals ‘spaatje’ en ‘walkman’.”
Maar helaas: of een merknaam de Van Dale haalt, hangt niet van de naam zelf af, voor zover wij weten. Wij hadden althans nooit kunnen voorspellen dat een behoorlijk ingewikkelde Engelstalige naam als What’s App het zo ver zou schoppen. De reden dat zulke merknamen de Van Dale halen, is dat ze marktleider zijn voor producten en diensten die in hoge mate ingeburgerd zijn geraakt.
Spa en walkman staan desalniettemin niet in de Van Dale. De eigenaren van die merken hebben er ook alles aan gedaan om te zorgen dat hun merken niet zo ingeburgerd raakten dat je kon zeggen dat het generieke termen werden, en kennelijk is dat genoeg reden geweest voor Van Dale om ze dan maar niet op te nemen. Stel je voor dat Bar-Le-Duc zegt dat zij de lekkerste spaatjes van Nederland hebben.
Ingeburgerd of niet, merknamen als Spa, Walkman, Google en What’s App, zijn merkenrechtelijk goed te beschermen. Dat betekent dat concurrenten ze niet mogen gebruiken om hun eigen producten mee aan te duiden. Concurrenten mogen daar zelfs geen termen voor gebruiken die erop lijken. Dat deze merknamen goed te beschermen zijn, komt omdat ze eigenlijk helemaal niet verwijzen naar het feitelijke product.
‘Wisselgesprek’ is daarentegen niet goed te beschermen, want die term zegt precies wat het is. Beschermbaarheid was ook geen vereiste; KPN wilde gewoon een mooie, natuurlijk klinkende Nederlandse term voor ‘call waiting’. De term ‘wisselgesprek’ diende vooral om het oer-Nederlandse van KPN te onderstrepen.